Ziekte van Fabry (alfa-galactosidasedeficiëntie)Symptomen
Oorspronkelijk werd gedacht dat de ziekte van Fabry alleen bij jongens en mannen voorkomt. De genetische oorzaak ligt op het X-chromosoom, waardoor mannen met een afwijkend gen geen normale tegenhanger hebben. Het blijkt echter dat vrouwen ook klachten kunnen ontwikkelen (ondanks het feit dat zij wel twee X-chromosomen hebben en dus ook een ‘normale’ tegenhanger hebben). Zowel bij mannen als bij vrouwen is er veel variatie in de symptomen en in de leeftijd waarop ze klachten krijgen. Ook zijn er mensen die biochemisch en genetisch wel afwijkingen hebben, maar geen klachten krijgen.
De ziekte van Fabry bij mannen
Veel symptomen van de ziekte van Fabry zijn terug te voeren op het feit dat zich bij deze patiënten vetachtige stoffen ophopen in de wand van de bloedvaten. De volgende klachten kunnen wijzen op de ziekte van Fabry:
- brandende pijn in de handen en voeten (acroparesthesieën). Dit komt veel voor bij jongens en mannen en kan al op zeer jonge leeftijd voorkomen. De pijn kan constant zijn, maar ook in hevige, korte aanvallen optreden. Dat gebeurt bijvoorbeeld na fysieke inspanning of koorts (bij bijvoorbeeld griep).
- weinig of niet kunnen transpireren door schade aan zenuwen en zweetklieren. Dit kan de temperatuurregulatie verstoren, vooral bij een hoge omgevingstemperatuur en/of lichamelijke inspanning. Verminderd transpireren komt niet bij alle Fabry-patiënten voor.
- oogafwijkingen. Bij de ogen wordt soms een sterpatroon op het hoornvlies gezien (cornea verticillata). Ook kunnen er afwijkende vaten in het netvlies worden gezien. Maar deze veranderingen hebben geen invloed op het zien.
- huidafwijkingen. Deze kenmerken zich door kleine rood-paarse puntjes (angiokeratomen). Dit kan al op jonge leeftijd optreden. De puntjes zitten meestal tussen de navel en de knieën en worden vaker bij mannelijke patiënten gevonden. De plekjes kunnen soms bloeden.
Op latere leeftijd krijgen patiënten steeds meer vaatproblemen, onder andere doordat de bloedvaten door de steeds toenemende stapeling verdikken. Hierdoor wordt de bloedtoevoer belemmerd. Er kunnen problemen ontstaan met de nieren, het hart en de hersenen.
De eerste symptomen kunnen optreden op jeugdige leeftijd of in de puberteit. Meestal zijn dit pijnklachten en huidafwijkingen. Het komt echter ook voor dat patiënten pas last krijgen van deze verschijnselen als ze twintig of dertig jaar oud zijn. De hart- en nierproblemen ontstaan op latere leeftijd (vanaf 30-40 jaar).
In de afgelopen jaren is duidelijk geworden dat niet alle mannelijke patiënten ernstige ziekteverschijnselen ontwikkelen. Soms wordt de diagnose pas later gesteld en is er maar één orgaan aangedaan, bijvoorbeeld alleen het hart of alleen de nieren. Dit wordt niet-klassieke ziekte van Fabry genoemd, in tegenstelling tot de ernstige variant die klassieke ziekte van Fabry wordt genoemd.
De ziekte van Fabry bij vrouwen
Vrouwelijke dragers van het Fabry-gen kunnen ook de ziekte van Fabry hebben. Ze hebben weliswaar naast een afwijkend gen ook nog een normaal gen maar het normale gen blijkt niet altijd voldoende te werken om enzym te maken. Daardoor kunnen vrouwelijke Fabry-patiënten ook klachten krijgen. Meestal zijn deze milder dan de hierboven beschreven symptomen, maar ook bij vrouwen is de uiting zeer wisselend (van symptoomvrij tot veel klachten).