ALD (Adrenoleukodystrofie)Symptomen

Mensen met ALD zijn bij de geboorte vrij van klachten. De klachten ontwikkelen zich gedurende het leven. De ernst van de klachten en de leeftijd waarop deze ontstaan is niet te voorspellen. Zelfs niet bij familieleden van een patiënt die ook ALD heeft.

Mannen met ALD
Bijnieren: Eén op de twee jongens met ALD ontwikkelt voor het tiende levensjaar schade aan de bijnieren. De bijnieren maken enkele belangrijke hormonen aan. Door schade aan de bijnieren kunnen de bijnieren minder goed deze belangrijke hormonen maken. Een afgenomen functie van de bijnieren door schade noemen we bijnierschorsinsufficiëntie. Vaak is bijnierschorsinsufficiëntie het eerste symptoom van ALD. Bijnierschorsinsufficiëntie kan jaren of zelfs decennia voor het ontstaan van neurologische symptomen optreden. Door de bijnierschorsinsufficiëntie ontstaat er een tekort aan hormonen die belangrijk zijn voor de afweer, stress en mineraal- en waterhuishouding van het lichaam. Uiteindelijk zal zo’n 80% van de mannen gedurende het leven bijnierschorsinsufficiëntie ontwikkelen.
De meest voorkomende symptomen van bijnierschorsinsufficiëntie zijn chronische of langdurige vermoeidheid, spierzwakte, verlies van eetlust, gewichtsverlies, buikpijn en onverklaarbaar braken. Andere mogelijke symptomen zijn misselijkheid, diarree, lage bloeddruk (die verder kan zakken bij opstaan, wat duizeligheid of flauwvallen kan veroorzaken), prikkelbaarheid en depressie, verlangen naar zout voedsel, lage bloedsuikerspiegel, hoofdpijn en zweten. Patiënten kunnen al dan niet toegenomen huidpigmentatie hebben als gevolg van overmatige afgifte van het hormoon adrenocorticotropine (ACTH).

Ruggenmerg: Bijna alle mannen met ALD ontwikkelen als volwassene schade aan het ruggenmerg (myelopathie). De symptomen worden veroorzaakt door schade aan het ruggenmerg en de zenuwen van de benen. De klachten ontstaan doorgaans geleidelijk en nemen ook langzaam toe. Patiënten ontwikkelen een langzaam verergerende (progressieve) loopstoornis als gevolg van zwakte, stijfheid en verminderd gevoel in de benen. Patiënten kunnen verder problemen met plassen en ontlasting (incontinentie) ontwikkelen. Ook deze symptomen zijn vaak progressief. Patiënten zijn vaak genoodzaakt om in de loop van de jaren met een hulpmiddel te lopen of een rolstoel te gebruiken.

Hersenen: Eén op de 3 jongens ontwikkelt tussen het derde en tiende levensjaar een ernstige ontstekingsreactie in de hersenen. Deze vorm wordt cerebrale ALD genoemd. De symptomen van cerebrale ALD zijn over het algemeen snel progressief. Bij jongens van basisschoolleeftijd zijn de eerste symptomen meestal gedragsproblemen en leerstoornissen die zich uiten in een afname van de schoolprestaties. Deze vroege klachten worden vaak in eerste instantie toegeschreven aan andere stoornissen, zoals aandachtstekort-hyperactiviteitstoornis (ADHD), wat de diagnose van ALD kan vertragen. Naarmate de ziekte voortschrijdt, komen duidelijke neurologische klachten aan het licht. Bijvoorbeeld stoornissen in gehoor- en gezichtsvermogen, zwakte van de ledematen, problemen met coördinatie en epileptische aanvallen. In dit stadium is de ziekteprogressie vaak zeer snel. Aangedane patiënten kunnen binnen een paar maanden het vermogen om taal te begrijpen verliezen en kunnen niet meer lopen. Uiteindelijk worden zij bedlegerig, blind, en zijn niet in staat om te spreken of te eten. De meeste cerebrale patiënten zijn 2 tot 4 jaar na het begin van de eerste symptomen in een zogenaamde 'vegetatieve toestand' of zijn overleden.

Vrouwen met ALD
Zoals bij veel geslachtsgebonden ziekten werd oorspronkelijk aangenomen dat vrouwen met het ALD-gendefect vrij van symptomen blijven. Zij werden aangeduid als dragers. Onderzoek in Nederland heeft echter aangetoond dat deze veronderstelling onjuist is. Over het algemeen ontstaan bij vrouwen met ALD de neurologische symptomen op een latere leeftijd dan bij mannen; meestal tussen het 40e en 50e levensjaar. Het beloop van de ziekte is doorgaans ook langzamer dan bij aangedane mannen. Op de leeftijd van 60 jaar heeft meer dan 80% van de vrouwen met ALD symptomen en klachten ontwikkeld. Bij vrouwen met ALD is incontinentie voor ontlasting een veel voorkomende klacht. Vrouwen hebben een zeer kleine kans (minder dan 1%) op het ontwikkelen van een bijnierschorsinsufficiëntie of cerebrale ALD.