Bij PH zijn er klachten doordat de stof oxaalzuur in overmaat door het lichaam gemaakt wordt door een enzymdefect in de lever. Oxaalzuur kan alleen het lichaam verlaten via de urine. Door de hoge concentratie kan het samen met calcium in het nierweefsel neerslaan en nierstenen vormen. Ook kan calcium met oxalaat meer verspreid in het nierweefsel neerslaan. Door de 'nierverkalking' die zo ontstaat, kunnen de nieren ernstige beschadigd raken.
Bij verlies van nierfunctie door nierverkalking kan het lichaam oxaalzuur niet meer kwijt en zal het in andere organen stapelen. Zo ontstaat het zeer ernstige beeld van een "systemische oxalose", waarbij vooral het hart, de bloedvaten, de ogen en de botten worden aangetast. Patiënten met ernstig nierfunctieverlies door PH kunnen slechts behandeld worden met zowel een levertransplantatie om het enzymdefect te genezen en een niertransplantatie.
Het is daarom van groot belang om de diagnose PH op tijd te stellen, omdat alleen door het op tijd starten van behandeling het ontstaan van ernstige nierziekte en systemische oxalose kan worden voorkomen.

Achtergrond
In 1925 is primaire hyperoxalurie voor het eerst bij iemand vastgesteld, maar de gedetailleerde beschrijving van de ziekte volgt pas vijfentwintig jaar later. In 1970 ontdekken de artsen dat primaire hyperoxalurie meerdere ziektes inhoudt; primaire hyperoxalurie type 2 wordt dat jaar ontdekt. Sindsdien zijn er verschillende  onderzoeken gepubliceerd in de literatuur. Onlangs is vast komen te staan dat er patiënten met PH zijn die noch het defect hebben dat past bij PH1 noch bij PH2. Tot dusver is het enzymdefect bij deze vorm onopgehelderd. In Nederland is nu bij ongeveer 60 patiënten PH vastgesteld. In vrijwel alle gevallen gaat het om PH1. Er zijn echter aanwijzingen dat er meer patiënten zijn en dat de diagnose bij een aantal tot dusver gemist is.

PH 1

De meeste voorkomende vorm van primaire hyperoxalurie is type 1. Deze ontstaat doordat een bepaald Enzym in de lever niet aanwezig is of niet goed functioneert. Bij PH1 is betreft dit het enzym AGT (alanine glyoxylaat aminotransferase). AGT is nodig om de stof glyoxylaat om te zetten naar glycine. Als het enzym AGT niet werkt, vindt de omzetting naar glycine niet plaats. Glyoxalaat wordt dan omgezet in oxaalzuur en glycolzuur.

PH 2
Primaire hyperoxalurie type 2 is een nog veel zeldzamere vorm van primaire hyperoxalurie dan PH1. Deze ontstaat doordat een bepaald enzym in de lever niet aanwezig is of niet goed functioneert. Bij PH2 betreft dit het enzym GR/HPR (glyoxylaat reductase/ hydroxypyruvaat reductase). Dit enzym is belangrijk voor de omzetting van glyoxylaat naar glycolaat. Zodra er niet genoeg GR/HPR aanwezig is, zal glyoxylaat worden omgezet naar oxaalzuur.

Oxaalzuur
Oxaalzuur is een stof die men dagelijks binnenkrijgt met het eten van bepaalde groeten en fruit. Bovendien maakt het menselijk lichaam een beetje aan in de lever. PH-patiënten maken echter veel te veel oxaalzuur aan. Omdat oxaalzuur een afvalproduct is, wordt dit via het bloed van de lever naar de nieren vervoerd.

In de nieren kan het oxaalzuur zich gaan binden aan calcium (kalk) waardoor er gruis en stenen kunnen ontstaan. Dit wordt dus veroorzaakt door een Stofwisselingsziekte in de lever. Wanneer er een grote hoeveelheid oxaalzuur in het lichaam aanwezig is, kan oxaalzuur zich ook in spieren, huid, hart, botten en ogen binden aan calcium en neerslaan, waardoor er ook in deze organen ziekteverschijnselen ontstaan.